Metanalyse

Metanalyse (het woord is bedacht door Otto Jespersen, en wellicht door middel van crasis afgeleid van meta-analyse) is een taalkundige term voor het verschijnsel dat taalgebruikers de vorm van een woord soms verkeerd opvatten, en daardoor nieuwe woordvormen creëren. Die nieuwe vormen kunnen ingang vinden in het taalgebruik, en zijn dan aanvaard. De normatieve aanduiding "verkeerd interpreteren" is daarmee eigenlijk niet op haar plaats; de taalkunde spreekt liever van "herinterpreteren".

Bij metanalyse vindt gedurende langere tijd een herinterpretatie van de grenzen binnen en tussen woorden plaats, waardoor klanken van een woord of een zinsdeel aan een ander gedeelte van het woord of van de zin toegeschreven worden. Hierdoor ontstaan binnen een taal nieuwe woordvormen.

Voorbeelden van metanalyse vinden we in woorden als tenen (teen was oorspronkelijk het meervoud van tee, maar werd als enkelvoud gezien), zeis (zeisen was oorspronkelijk een enkelvoudsvorm, maar werd als meervoud gezien), naarstig (verwant met ernstig, waarbij de eind-n van het lidwoord den als deel van het zelfstandig naamwoord gezien werd) en arreslee (van nar, waarbij de -n van het zelfstandig naamwoord als deel van het lidwoord den gezien werd).